Bố mẹ có từng băn khoăn: “Liệu mình có đang giúp con quá nhiều?” hay “Có nên để con tự làm mọi thứ từ nhỏ?” Đó là những câu hỏi quen thuộc của rất nhiều phụ huynh hiện nay. Trong bối cảnh xã hội phát triển nhanh chóng, kỹ năng tự lập trở thành nền tảng không thể thiếu để trẻ bước vào đời một cách vững vàng và bản lĩnh.
Trong độ tuổi từ 6–17, trẻ đang phát triển mạnh về nhận thức, cảm xúc, và khả năng kiểm soát hành vi. Đây chính là “thời điểm vàng” để cha mẹ gieo hạt tính tự lập, từ những thói quen nhỏ đến việc ra quyết định độc lập. Hãy cùng TOPKID EDUALL tìm hiểu 10 cách giúp trẻ phát triển kỹ năng tự lập nhé.
Kỹ năng tự lập là gì?
Kỹ năng tự lập là khả năng tự thực hiện các công việc và đưa ra quyết định mà không cần phụ thuộc hoàn toàn vào người khác. Đây không phải là việc “bỏ mặc” trẻ tự lo, mà là quá trình cha mẹ đồng hành để con học cách tự lo.
Khác với sự bỏ rơi, tự lập là sự trao quyền – giúp trẻ học cách chịu trách nhiệm, tự tin vào năng lực bản thân và chủ động trong mọi tình huống.
Lợi ích của trẻ có tính tự lập
Phát triển kỹ năng tự lập không chỉ giúp trẻ “đỡ phụ thuộc” mà còn mang lại nhiều lợi ích lâu dài:
1. Chủ động và tự chịu trách nhiệm
- Trẻ sẽ không ỷ lại, tự giác học tập, biết sắp xếp công việc học tập và sinh hoạt của bản thân.
- Ví dụ: Học sinh cấp 2 tự đặt báo thức dậy, học bài trước khi thi mà không cần nhắc nhở.
2. Tự tin vào khả năng bản thân
- Trẻ tự tin hơn khi đối mặt với thử thách vì đã quen với việc tự mình giải quyết.
- Ví dụ: Khi đi dã ngoại, bé biết cách tự mang đồ, tự ăn uống và tự giữ gìn đồ đạc.
3. Kỹ năng quản lý bản thân tốt hơn
- Biết quản lý thời gian, đồ dùng, cảm xúc và các mối quan hệ.
- Đây là nền tảng cho học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội sau này.
10 cách giúp trẻ phát triển kỹ năng tự lập
1. Giao việc nhỏ cho trẻ
Bắt đầu bằng những việc đơn giản: dọn bàn ăn, gấp quần áo, tưới cây. Đừng làm thay, hãy làm cùng và hướng dẫn nhẹ nhàng. Giao việc bằng giọng tin tưởng chứ không phải “ra lệnh”.
2. Dạy trẻ tự chuẩn bị đồ dùng cá nhân
Tập cho trẻ thói quen tự chuẩn bị balo, quần áo, đồ dùng học tập mỗi ngày sẽ tạo nền tảng cho khả năng tổ chức.
Việc quên đồ sẽ là bài học tự nhiên giúp trẻ nhớ lâu hơn.
3. Cho phép trẻ ra quyết định những việc nhỏ
Tạo cơ hội để con được lựa chọn món ăn, bộ đồ mặc, … của mình.
Dù lựa chọn chưa chính xác, cũng hãy cùng con phân tích hậu quả nhẹ nhàng.
4. Hướng dẫn trẻ tự học bài, làm bài tập
Thay vì ngồi kèm suốt buổi học, hãy hướng dẫn con cách lập kế hoạch học tập, kiểm tra lại sau khi hoàn thành.
Điều này tạo thói quen tự học – một kỹ năng sống suốt đời.
5. Tạo thói quen buổi sáng và buổi tối riêng
Đặt lịch trình rõ ràng:
- Buổi sáng: dậy, đánh răng, thay đồ, ăn sáng, tự kiểm tra cặp sách
- Buổi tối: học bài, dọn góc học tập, tự lên giường ngủ đúng giờ
Đây là bước đầu hình thành kỷ luật tự thân.
Dùng bảng treo lịch hoặc app quản lý nhiệm vụ (như Habitica, Google Keep).
6. Khuyến khích trẻ giải quyết mâu thuẫn bạn bè
Thay vì can thiệp quá nhanh, cha mẹ hãy hỏi:
- “Con nghĩ nên làm gì để bạn hết giận?”
- “Nếu là con, con có muốn bạn nói gì với mình?”
Hãy để con thử trao đổi, xin lỗi, làm hòa – Kỹ năng tự giải quyết mâu thuẫn là hành trang quý giá khi trưởng thành.
7. Dạy quản lý thời gian với bảng thời khóa biểu
Bố mẹ có thể cùng con lên lịch học – chơi – nghỉ ngơi
- Vẽ bảng thời khóa biểu bằng giấy màu, dán bảng ở nơi dễ thấy để con hình thành thói quen tự theo dõi tiến độ.
- Phân chia thời gian: học, chơi, thể thao, ngủ nghỉ
Mỗi tuần cho con tự điều chỉnh bảng một lần để rèn khả năng thích ứng.
8. Cho trẻ trải nghiệm thất bại và học từ đó
Nếu con quên mang bài, để quên đồ, thay vì quở trách:
- Hỏi: “Con rút ra bài học gì?”
- Khuyến khích con viết ghi nhớ vào sổ cá nhân
Đừng che chắn hết mọi thất bại. Thất bại là một phần của quá trình học tự lập, hãy ở bên động viên thay vì trách mắng.
Tự lập đi đôi với khả năng học từ sai lầm – đây là bài học sống còn.
9. Đăng ký lớp kỹ năng sống tự lập theo độ tuổi
Các trung tâm giáo dục như TOPKID EDUALL có chương trình kỹ năng sống theo từng nhóm tuổi, giúp trẻ thực hành kỹ năng trong môi trường an toàn, có định hướng.
Tìm hiểu thêm lớp STEAM-ROBOTICS-AIOT cho bé tại đây.
10. Bố mẹ làm gương và đồng hành
Bố mẹ phải biết quản lý thời gian, cảm xúc. Khi bố mẹ có nguyên tắc sống, trẻ sẽ tự soi chiếu và học theo
Con sẽ học tự lập tốt nhất khi thấy bố mẹ sống có trách nhiệm, tự quản lý tốt công việc – thời gian – cảm xúc.
Trẻ không học qua lời nói – trẻ học qua hành động!
Rèn tính tự lập – bước đệm cho thành công bền vững
Tự lập không đến từ việc ép buộc trẻ phải lớn sớm, mà đến từ quá trình được hướng dẫn từng bước và được tin tưởng. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất mỗi ngày để con bạn phát triển toàn diện và vững vàng trên con đường học tập và trưởng thành.
Phát triển kỹ năng tự lập học cho trẻ thông qua STEAM Robitcs
Liên hệ bằng Hotline để được tư vấn về chương trình: 84868159179 – Liên hệ qua ZaloOA: :0868.159.179
