Trong những năm đầu đời, khả năng nghe – nói – đọc – viết của trẻ phát triển mạnh mẽ như “miếng bọt biển” hấp thụ ngôn ngữ. Việc tập đọc sớm và đúng phương pháp không chỉ giúp con học tốt môn Tiếng Việt mà còn xây nền tảng cho tư duy ngôn ngữ, khả năng giao tiếp và tự tin thể hiện bản thân.
Tuy nhiên, rất nhiều phụ huynh băn khoăn: “Mấy tuổi thì nên bắt đầu cho con tập đọc?”, “Làm sao để bé hứng thú với việc đọc, chứ không sợ học?”, “Có nên dạy con đọc trước khi vào lớp 1 không?”
Bài viết dưới đây của TOPKID sẽ mang đến cho bố mẹ một lộ trình chuẩn khoa học, dễ áp dụng tại nhà.
Khi nào nên bắt đầu cho bé tập đọc?
Theo các chuyên gia giáo dục mầm non và các chuyên gia tại Học viện TOPKID EDUALL, giai đoạn 4–6 tuổi là thời điểm “vàng” để bắt đầu cho trẻ làm quen với chữ viết và âm thanh ngôn ngữ. Đây là giai đoạn não bộ của trẻ phát triển mạnh về ngôn ngữ và khả năng ghi nhớ hình ảnh rất tốt.
- Từ 4–5 tuổi: Bé nên nhận diện mặt chữ, học cách phân biệt âm thanh và hình dạng chữ cái (ví dụ: a – ă – â, o – ô – ơ).
- Từ 5–6 tuổi: Bé học ghép vần, tập đọc từ đơn, câu ngắn và truyện ngắn có tranh minh họa.
- Trước khi vào lớp 1 (khoảng 3–6 tháng): Bé nên được củng cố kỹ năng đọc, viết cơ bản và phát âm chuẩn theo chương trình Tiếng Việt 1.
Tip nhỏ: Hãy để bé nghe – nói – nhìn – chạm cùng lúc. Ví dụ: Khi học chữ “O”, vừa nói “O – quả cam”, vừa chỉ vào hình cam, cho bé sờ quả thật → giúp não bộ ghi nhớ sâu.
Lưu ý: Cha mẹ không nên ép bé học sớm quá. Giai đoạn đầu nên coi việc “học đọc” như một trò chơi khám phá ngôn ngữ để trẻ tự nhiên tiếp thu.
Lộ trình học đọc theo chương trình Tiếng Việt 1
Theo tài liệu “6 giai đoạn học vần cho trẻ”, lộ trình chuẩn giúp bé đọc thành thạo nên được chia làm 6 giai đoạn tuần tự. Bố mẹ có thể tại nhà.
1. Giai đoạn 0: Những điều phụ huynh cần biết
Trước khi bắt đầu dạy con học đọc, Bố mẹ cần hiểu rõ cấu trúc ngôn ngữ tiếng Việt và cách trẻ tiếp nhận chữ viết.
- Chương trình Tiếng Việt 1 gồm 37 âm vị cơ bản, tương ứng với 47 chữ cái (bao gồm các âm đơn như a, ă, â… và các âm đôi như iê, uô, ươ).
- Mỗi tiếng trong tiếng Việt được cấu tạo bởi 3 phần: âm đầu – vần – thanh.
- Tiếng Việt có 6 thanh điệu: ngang, huyền, hỏi, ngã, sắc, nặng.
Mục tiêu: Giúp phụ huynh nắm vững khái niệm “âm – chữ – tiếng”, hiểu rằng đọc không chỉ là phát âm, mà là nhận diện, phân tích và kết hợp các âm vị để tạo nghĩa.
2. Giai đoạn 1: Làm quen, nhận diện bảng chữ cái.
Đây là bước đầu tiên giúp bé “kết bạn với chữ viết”.
- Bé làm quen với 29 chữ cái tiếng Việt thông qua trò chơi, hình ảnh, bài hát.
- Dạy theo nhóm nét để bé dễ ghi nhớ:
Nhóm 1: Chữ có nét thẳng (i, u, ư, r, m, n, t, l, h, k, v, y).
Nhóm 2: Chữ có nét cong (o, ô, ơ, a, ă, â, e, ê, c, g, q, s, x, p, d, đ).
- Kết hợp thẻ chữ + tranh ảnh + vận động tay để giúp bé ghi nhớ qua nhiều giác quan.
3. Giai đoạn 2: Nhận diện dấu thanh.
Khi đã nhớ mặt chữ, bé cần làm quen với 6 dấu thanh – yếu tố đặc trưng của tiếng Việt.
- Hướng dẫn bé phân biệt dấu bằng hình ảnh và âm thanh:
- Dạy qua bài hát, thơ, hoặc trò chơi “đọc theo cảm xúc” để trẻ cảm nhận giọng điệu của mỗi dấu.
4. Giai đoạn 3: Dạy bé cách ghép vần ngược.
Ghép vần ngược nghĩa là ghép nguyên âm với phụ âm và phụ âm nằm sau nguyên âm.
Đây là phương pháp giúp bé hiểu cấu trúc vần và nắm chắc cách phát âm cuối.
Mục tiêu: Giúp bé nhận biết mối liên hệ giữa các âm vị và âm tiết, tránh lỗi phát âm sai ở âm cuối.
5. Giai đoạn 4: Dạy bé cách ghép vần xuôi.
Đây là bước quan trọng nhất để bé thực sự đọc được.
Khác với giai đoạn 3, bé sẽ đánh vần theo chiều tự nhiên: âm đầu → vần → thanh.
Phụ huynh cần:
- Đọc mẫu rõ ràng từng phần: bờ – a – ba.
- Cho bé lặp lại chậm rãi, sau đó đọc nhanh trơn.
Lưu ý:
- Không ép bé đọc nhanh.
- Ưu tiên đọc đúng, rõ, có dấu.
6. Giai đoạn 5: Dạy bé cách đánh vần và đọc trơn.
Khi đã thành thạo ghép âm, bé bước vào giai đoạn đánh vần hoàn chỉnh – vừa đọc vừa hiểu.
- Bắt đầu với từ đơn giản (2–3 âm tiết): ba, mẹ, cá, nhà, bé, vui…
- Sau đó chuyển sang câu ngắn: “Bé đi học”, “Con mèo nằm ngủ”.
- Cuối cùng, đọc đoạn văn ngắn có hình minh họa, rồi kể lại bằng lời của mình để rèn khả năng hiểu nội dung.
Lưu ý:
- Khi bé đọc, hãy chỉ tay theo từng chữ để rèn khả năng tập trung.
- Sau mỗi câu, hỏi lại con: “Con hiểu câu này nói gì?” để luyện đọc hiểu.
- Khen ngợi ngay khi con đọc đúng, kể lại tốt.
Xem thêm: 6 Giai Đoạn Học Vần Cho Trẻ: Ba Mẹ Nên Bắt Đầu Từ Đâu? tại đây
Cách tạo hứng thú khi học đọc cho con
Nhiều phụ huynh lo bé “sợ học chữ” – thực tế nguyên nhân chính là ép học sớm hoặc dạy khô khan. việc học đọc hiệu quả phải đi kèm môi trường giao tiếp tích cực và cảm xúc vui vẻ, hứng thú.
Dưới đây là 4 nguyên tắc vàng giúp bé yêu việc đọc:
1. Biến việc học thành trò chơi
- Chơi “tìm chữ trong nhà”: Ví dụ, tìm tất cả đồ vật bắt đầu bằng chữ B.
- Dán thẻ chữ quanh nhà để bé tự đọc khi đi qua.
- Lợi ích: giúp trẻ kết nối ngôn ngữ với trải nghiệm vật thể – dễ nhớ, lâu quên.
2. Đọc sách cùng con mỗi ngày
- Chọn sách tranh nhiều hình ảnh, chữ to, dễ đọc.
- Dành 10–15 phút buổi tối để đọc sách cùng con.
- Hỏi con: “Con thấy chữ bánh ở đâu?” để kích thích nhận diện.
- Cha mẹ đọc mẫu và để con đọc nối tiếp.
3. Kết hợp đa giác quan nghe – nhìn – nói – chạm
- Cho bé nghe phát âm chuẩn qua video, nhìn hình minh họa, nói to chữ sau đó bắt chước.
- Cho bé vẽ lại chữ, tô màu chữ để ghi nhớ lâu hơn.
- Hoạt động này giúp kích hoạt cùng lúc 3 vùng não: thính giác – thị giác – vận động, tăng khả năng ghi nhớ.
4. Khen ngợi và khuyến khích
- Khi bé đọc được chữ mới, hãy khen cụ thể: “Con đọc rõ chữ ‘m’ rồi, rất giỏi!”
- Không phê bình khi con đọc sai – hãy nói: “Con thử lại nhé, mẹ đọc mẫu cùng con.”
- Không so sánh với trẻ khác – mỗi bé có tốc độ khác nhau.
Những lỗi sai phổ biến và giải pháp.
Bé đọc sai âm đầu hoặc âm cuối (ví dụ: “na” thành “la”)
- Nguyên nhân: Chưa nắm chắc 37 âm vị
- Giải pháp: Luyện phát âm qua thẻ âm, cho bé nghe mẫu giọng chuẩn
Bé đọc nhanh, quên bỏ dấu
- Nguyên nhân: Nóng vội, thiếu tập trung.
- Giải pháp: Cho bé đọc chậm, nhấn mạnh dấu thanh
Bé sợ học đọc
- Nguyên nhân: Ép học quá sớm, thiếu hứng thú
- Giải pháp: Dạy qua trò chơi, truyện, bài hát có chữ
Bé không tập trung
- Nguyên nhân: Môi trường học chưa hấp dẫn, bé không hứng thú học
- Giải pháp: Học trong 15–20 phút, xen kẽ hoạt động vận động
Bé viết sai chữ
- Nguyên nhân: Cầm bút sai, tư thế ngồi sai
- Giải pháp: Thực hành theo hướng dẫn luyện chữ đúng
Theo dõi Fanpage TOPKID để biết thêm nhiều thông tin về các lớp kỹ năng cho bé nhà mình bố mẹ nhé!
Kết luận
Tập đọc là nền tảng đầu tiên của hành trình học tập suốt đời. Bố mẹ chính là người bạn đồng hành quan trọng nhất giúp con yêu chữ – yêu học. Thông qua những phương pháp khoa học, vui nhộn và gần gũi, phụ huynh hoàn toàn có thể tạo cho con một khởi đầu tự tin trước khi vào lớp 1.
Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn, hãy tham khảo các chương trình Tiền Tiểu Học – TOPKID EDUALL, được thiết kế bài bản theo lộ trình chuẩn của Bộ GD&ĐT, kết hợp thực hành luyện chữ – học vần – giao tiếp toàn diện cho trẻ từ 4–6 tuổi.
Nếu ba mẹ muốn con được hướng dẫn bài bản, hãy cho bé tham gia lớp học thử miễn phí tại TOPKID EDUALL để được chuyên gia tư vấn lộ trình học phù hợp nhất.
TÌM HIỂU NGAY LỚP TIỀN TIỂU HỌC – CHUẨN BỊ HÀNH TRANG CHO CON VÀO LỚP 1
Liên hệ bằng Hotline: 84868159179 – Liên hệ qua ZaloOA: :0868.159.179
