Con rụt rè là bình thường hay bất thường? Lời khuyên từ chuyên gia

Tại TOPKID EDUALL, chúng tôi thấu hiểu những lo lắng của phụ huynh khi con mình trở nên rụt rè, ít nói. Tuy nhiên, bạn có biết rằng sự rụt rè của trẻ nhỏ là một phần tự nhiên trong quá trình phát triển? Cùng TOPKID EDUALL lắng nghe lời khuyên từ chuyên gia của chúng tôi để hiểu rõ hơn về tình trạng “Con rụt rè là bình thường hay bất thường?” và cách giúp con yêu phát triển toàn diện, tự tin hơn mỗi ngày.

1. Rụt rè ở trẻ nhỏ: Bình thường hay bất thường?

Sự rụt rè ở trẻ nhỏ thường xuất phát từ tính cách hoặc quá trình phát triển của trẻ. Theo các chuyên gia, điều này là bình thường trong giai đoạn đầu đời khi trẻ bắt đầu tiếp xúc với môi trường xung quanh. Một số trẻ cần thời gian để làm quen và cảm thấy an toàn trước khi thể hiện bản thân. Tuy nhiên, nếu con bạn thường xuyên né tránh tương tác, khó hoà nhập với bạn bè hoặc có dấu hiệu lo âu quá mức, bạn cần lưu ý và tìm hiểu thêm. 

2. Những dấu hiệu rụt rè bất thường

• Trẻ tránh giao tiếp mắt và không muốn nói chuyện với người lạ.
• Thường xuyên sợ hãi, lo lắng khi gặp tình huống mới.
• Không muốn tham gia vào các hoạt động nhóm hoặc không kết bạn với người khác.
• Khả năng phát triển ngôn ngữ bị hạn chế hoặc chậm hơn so với bạn bè cùng trang lứa.

  

Nếu bé có những dấu hiệu này, có thể cần sự can thiệp từ chuyên gia để giúp bé phát triển tốt hơn về mặt xã hội và cảm xúc.

Xem thêm: 5 cách giúp trẻ rèn luyện và nâng cao khả năng giao tiếp

3. Lời khuyên từ chuyên gia

Những điều NÊN làm:

Tạo môi trường an toàn và thoải mái: Xây dựng không gian và tình huống mà trẻ cảm thấy không bị đánh giá, áp lực, hay sợ hãi, từ đó khuyến khích trẻ tự do thể hiện bản thân và dần dần vượt qua sự rụt rè.

Ví dụ: Thay vì đưa trẻ đến một bữa tiệc đông người ngay lập tức, hãy bắt đầu bằng việc cho trẻ chơi với một hoặc hai người bạn thân quen trong môi trường quen thuộc như nhà riêng. Ở đây, trẻ sẽ cảm thấy thoải mái, không bị áp lực phải giao tiếp nhiều, từ đó dễ mở lòng và dần dần tự tin hơn trong các tình huống xã hội phức tạp hơn.

Lắng nghe và thấu hiểu: chú tâm và tôn trọng cảm xúc của trẻ, cho phép trẻ cảm thấy được chấp nhận và không bị phán xét. Điều này giúp xây dựng lòng tin và khuyến khích trẻ chia sẻ cảm xúc của mình, từ đó giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về những lo lắng và khó khăn mà trẻ đang gặp phải.

Ví dụ: Khi trẻ bày tỏ sự lo lắng về việc tham gia một buổi tiệc sinh nhật, phụ huynh nên ngồi xuống, nhìn vào mắt trẻ và hỏi: “Con cảm thấy lo lắng về điều gì khi đi dự tiệc?” Thay vì khuyên trẻ “Đừng lo lắng, sẽ không sao đâu”, phụ huynh nên lắng nghe những suy nghĩ của trẻ và phản hồi tích cực, như “Mẹ hiểu rằng con có thể cảm thấy hơi sợ khi gặp nhiều người lạ. Hãy thử đến đó và xem mọi thứ như thế nào nhé.”

Khuyến khích giao tiếp tự nhiên: Đây là việc tạo điều kiện cho trẻ giao tiếp một cách thoải mái và không gò bó trong các tình huống hàng ngày, giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp mà không cảm thấy áp lực. Việc này giúp trẻ cảm thấy an toàn hơn khi tương tác với người khác và dần dần vượt qua sự rụt rè.

Ví dụ: Khi đi siêu thị, hãy khuyến khích trẻ tự hỏi nhân viên về một sản phẩm mà trẻ thích, chẳng hạn như “Chú ơi, đây là loại kẹo gì vậy?” Thay vì ép trẻ phải nói, bạn có thể gợi ý: “Con muốn hỏi người bán về loại kẹo này không?” Điều này giúp trẻ thực hành giao tiếp trong một tình huống tự nhiên mà không cảm thấy bị áp lực.

Những điều KHÔNG NÊN làm:

Không ép buộc trẻ giao tiếp: phụ huynh không nên yêu cầu hoặc thúc ép trẻ phải nói chuyện hay tham gia vào các hoạt động giao tiếp xã hội ngay lập tức, đặc biệt khi trẻ cảm thấy không thoải mái hoặc lo lắng. Điều này có thể làm tăng cảm giác áp lực và lo âu ở trẻ, khiến trẻ càng rụt rè hơn.

Ví dụ: Nếu trẻ cảm thấy ngại ngùng trong một bữa tiệc, thay vì nói “Con phải chào hỏi các bạn ngay bây giờ!”, hãy để trẻ tự quan sát và tham gia khi chúng cảm thấy sẵn sàng. Bạn có thể nói: “Mẹ thấy con chưa muốn nói chuyện, không sao cả. Chúng ta có thể đứng ở đây và nhìn mọi người một lát, khi nào con thấy thoải mái thì hãy đi chào nhé.”

Không nên phê phán hay so sánh trẻ với người khác: Phụ huynh không nên chỉ trích hoặc đưa ra nhận xét tiêu cực về sự rụt rè của trẻ, cũng như không so sánh trẻ với các bạn cùng lứa tuổi, vì điều này có thể làm tăng cảm giác tự ti và lo lắng cho trẻ. Mỗi trẻ đều có cách phát triển và tính cách riêng, và việc so sánh có thể cản trở sự phát triển tự nhiên của trẻ.

Ví dụ: Thay vì nói, “Sao con không mạnh dạn như bạn A?” hãy thay đổi câu nói thành, “Mỗi bạn có một cách khác nhau để giao tiếp. Mẹ biết con đang cố gắng, và đó là điều quan trọng.” Cách này giúp trẻ cảm thấy được ủng hộ và không bị áp lực từ việc so sánh.

Không bỏ qua dấu hiệu lo âu kéo dài: Phụ huynh cần chú ý đến những biểu hiện lo âu kéo dài ở trẻ, như sợ hãi, căng thẳng khi gặp gỡ người khác hoặc né tránh các tình huống xã hội. Việc nhận biết sớm những dấu hiệu này là quan trọng để can thiệp kịp thời, tránh để trẻ cảm thấy đơn độc và không có sự hỗ trợ.

Ví dụ: Nếu trẻ thường xuyên có biểu hiện như khóc khi phải đến trường, từ chối tham gia các hoạt động ngoại khóa, hoặc liên tục kêu ca về cảm giác lo lắng trước khi gặp bạn bè, phụ huynh nên tìm hiểu nguyên nhân và xem xét việc tham khảo ý kiến của chuyên gia tâm lý để hỗ trợ trẻ tốt hơn.

Không áp đặt kỳ vọng cao về sự tiến bộ của trẻ: phụ huynh không nên mong đợi trẻ sẽ đạt được sự thay đổi hoặc tiến bộ nhanh chóng trong giao tiếp và tự tin. Mỗi trẻ có nhịp độ phát triển và cách đối phó với các tình huống xã hội khác nhau. Việc áp đặt kỳ vọng không thực tế có thể gây áp lực, làm cho trẻ cảm thấy không đủ tốt và có thể dẫn đến sự lo âu và rụt rè nhiều hơn.

Ví dụ: Không nên nói với trẻ rằng “Con phải tham gia vào buổi tiệc và nói chuyện với mọi người, không được ngại ngùng!” Điều này có thể làm trẻ cảm thấy căng thẳng và áp lực. Thay vào đó, hãy nói: “Con đã rất dũng cảm khi đến buổi tiệc. Nếu con muốn, chúng ta có thể cùng nhau nói chuyện với một người bạn mà con cảm thấy thoải mái.” Điều này cho phép trẻ có thời gian để điều chỉnh mà không cảm thấy bị ép buộc

.

4. Khi nào cần tìm đến sự hỗ trợ chuyên nghiệp?

Nếu sau một thời gian dài bạn đã cố gắng khuyến khích và tạo điều kiện cho con vượt qua sự rụt rè mà vẫn không có sự cải thiện, hoặc nhận thấy trẻ có những dấu hiệu như lo âu kéo dài, sợ hãi khi tiếp xúc với người lạ, né tránh giao tiếp xã hội, hoặc gặp khó khăn trong việc kết bạn và tham gia vào các hoạt động nhóm, đó là lúc nên tìm đến sự hỗ trợ của chuyên gia. Chuyên gia tâm lý hoặc chuyên gia giáo dục có thể giúp xác định rõ nguyên nhân và cung cấp những phương pháp can thiệp phù hợp để giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp và tự tin hơn trong cuộc sống hàng ngày. Việc can thiệp kịp thời sẽ giúp trẻ không chỉ vượt qua sự rụt rè mà còn chuẩn bị tốt hơn cho các giai đoạn phát triển sau này.

Kết luận

Sự rụt rè ở trẻ có thể là một phần tự nhiên trong quá trình phát triển, nhưng nếu không được hỗ trợ đúng cách, nó có thể ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và tự tin của trẻ. Phụ huynh cần thấu hiểu, kiên nhẫn và khuyến khích con thông qua những hoạt động phù hợp, tạo môi trường an toàn để trẻ dần vượt qua nỗi sợ hãi. Đồng thời, hãy luôn sẵn sàng tìm đến sự hỗ trợ chuyên nghiệp khi cần thiết để đảm bảo rằng con bạn có được sự phát triển toàn diện về mặt cảm xúc và xã hội.