Phương pháp Montessori cho trẻ 0–6 tuổi là một trong những mô hình giáo dục sớm hiệu quả và được ưa chuộng nhất hiện nay. Với triết lý “lấy trẻ làm trung tâm”, phương pháp này giúp trẻ phát triển toàn diện thông qua trải nghiệm thực tế và sự tự lập. Đặc biệt, trong giai đoạn vàng từ 0–6 tuổi, việc áp dụng đúng nguyên tắc Montessori sẽ tạo nền tảng vững chắc cho tư duy và nhân cách của trẻ. Bài viết dưới đây TOPKID EDUALL sẽ giúp phụ huynh hiểu rõ 9 nguyên tắc cốt lõi của phương pháp Montessori.
Phương pháp Montessori là gì?
Phương pháp Montessori là một triết lý giáo dục do Tiến sĩ Maria Montessori phát triển, tập trung vào việc tạo ra môi trường học tập tự do, tôn trọng nhịp độ phát triển riêng biệt của từng đứa trẻ. Trẻ sẽ tự khám phá, học hỏi thông qua các giáo cụ chuyên biệt dưới sự hướng dẫn của giáo viên đóng vai trò “người đồng hành”.
Tại Việt Nam, phương pháp này đang được áp dụng phổ biến trong các lớp học mầm non và tiền tiểu học – đặc biệt phù hợp với độ tuổi từ 0-6 tuổi, khi trẻ đang ở giai đoạn phát triển nhanh về nhận thức và cảm xúc.
Sự khác biệt giữa Montessori và phương pháp truyền thống
Giống nhau:
-
Cả hai đều đều hướng đến việc giáo dục trẻ trở thành người có ích cho xã hội. Là người có vai trò quan trọng trong định hướng hành vi và tri thức cho trẻ.
-
Dù cách tiếp cận khác nhau, cả hai đều đặt trẻ vào trung tâm của quá trình giáo dục và xây dựng chương trình học có cấu trúc rõ ràng, định hướng nội dung và mục tiêu cụ thể theo từng độ tuổi.
-
Giáo viên trong cả hai mô hình đều đóng vai trò quan trọng – là người đồng hành, truyền cảm hứng, tổ chức các hoạt động học tập và định hướng phát triển cho trẻ.
-
Đồng thời, lớp học trong cả hai phương pháp đều tuân theo những quy định tổ chức, có thời khóa biểu, hoạt động nhóm và phương pháp đánh giá – dù hình thức khác nhau.
Khác nhau:
Sự khác biệt giữa phương pháp Montessori và phương pháp truyền thống lại khá rõ ràng ở triết lý giáo dục, vai trò của giáo viên, cách tổ chức lớp học và phương pháp học tập.
-
Montessori lấy trẻ làm trung tâm, khuyến khích sự tự lập, học qua trải nghiệm với giáo cụ trực quan và môi trường mở, linh hoạt. Trẻ được tự do lựa chọn hoạt động phù hợp với sở thích và tốc độ phát triển riêng, trong khi giáo viên đóng vai trò quan sát, hướng dẫn nhẹ nhàng.
-
Ngược lại, phương pháp truyền thống tổ chức lớp học một cách cố định, trẻ học theo chương trình chung, giáo viên giảng bài – học sinh tiếp nhận, ghi nhớ và làm theo yêu cầu.
-
Việc đánh giá trong Montessori mang tính cá nhân hóa, không dùng điểm số hay thi đua, còn truyền thống lại chú trọng thi cử và thành tích, dùng điểm để phân loại học sinh.
-
Ngoài ra, lớp học Montessori thường là đa độ tuổi để khuyến khích sự tương tác, còn phương pháp truyền thống chia lớp theo độ tuổi cố định.
10 nguyên tắc giáo dục Montessori cho trẻ từ 0-6 tuổi
1. Tôn trọng trẻ như một cá thể độc lập
Montessori cho rằng mỗi đứa trẻ là một cá nhân riêng biệt với nhu cầu, tốc độ và cách tiếp thu khác nhau. Việc tôn trọng trẻ không chỉ là không la mắng hay ép buộc mà còn là tạo điều kiện để trẻ được lựa chọn, được lắng nghe và được phát triển đúng với tiềm năng của mình.
2. Tạo môi trường học tập có chuẩn bị
Môi trường trong lớp học Montessori được thiết kế khoa học, an toàn, hấp dẫn và phù hợp với từng giai đoạn phát triển. Mọi đồ vật đều có “lý do tồn tại”, giáo cụ được sắp xếp ở tầm thấp để trẻ tự lấy và cất, nhằm rèn luyện sự tự lập và kỹ năng tổ chức.
3. Tự do trong khuôn khổ
Trẻ có quyền lựa chọn hoạt động, thời gian làm việc và không bị ép buộc, tuy nhiên phải tuân thủ nguyên tắc: không làm phiền người khác, giữ gìn môi trường và hoàn thành công việc trước khi chuyển sang hoạt động mới. Sự tự do có giới hạn giúp hình thành ý thức tự giác và kỷ luật nội tâm.
4. Tôn trọng giai đoạn phát triển nhạy cảm
Trong độ tuổi từ 0-6, trẻ trải qua các “thời kỳ nhạy cảm” như: nhạy cảm với ngôn ngữ, trật tự, chuyển động, cảm xúc… Montessori nhấn mạnh cần tận dụng đúng thời điểm để hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng tối ưu thay vì bỏ lỡ hoặc thúc ép sai thời gian.
5. Học qua trải nghiệm – vận động
Trẻ học tốt nhất khi được “chạm vào thế giới”, sử dụng tay, giác quan, cơ thể để khám phá thay vì chỉ nghe – nhìn thụ động. Giáo cụ Montessori được thiết kế giúp trẻ học thông qua hành động cụ thể, từ đó hiểu sâu và ghi nhớ lâu.
6. Giáo viên là người quan sát, không phải người giảng dạy trung tâm
Trong lớp học Montessori, giáo viên lùi về phía sau, quan sát và hỗ trợ đúng lúc. Vai trò chính là chuẩn bị môi trường và dẫn dắt trẻ bằng cách đặt câu hỏi, khơi gợi tư duy, chứ không giảng bài như phương pháp truyền thống.
7. Giáo cụ Montessori – công cụ học tập chủ động
Giáo cụ được thiết kế theo nguyên tắc “tự sửa lỗi” và “học qua tay”. Trẻ không cần người lớn chỉ ra lỗi mà có thể tự khám phá sai sót, từ đó rèn luyện tư duy phản biện và khả năng tự điều chỉnh.
8. Lớp học đa độ tuổi
Lớp học Montessori thường gồm trẻ 3 độ tuổi (ví dụ: 3-6 tuổi) để trẻ lớn có thể giúp đỡ, hướng dẫn trẻ nhỏ, trong khi trẻ nhỏ học hỏi theo mô hình quan sát – bắt chước. Điều này thúc đẩy sự hợp tác, đồng cảm và kỹ năng xã hội tự nhiên.
9. Không dùng phần thưởng hay hình phạt
Montessori không cổ vũ khen thưởng, sao đỏ hay hình phạt công khai vì dễ làm trẻ hành xử vì “bên ngoài”. Thay vào đó, trẻ được định hướng hành vi đúng sai thông qua trải nghiệm, trò chuyện và điều chỉnh bằng tình cảm tích cực.
10. Giáo dục toàn diện – trí tuệ, cảm xúc và nhân cách
Montessori không chỉ dạy toán, chữ, khoa học… mà còn phát triển đồng đều cả về vận động, ngôn ngữ, cảm xúc, khả năng tự phục vụ, kỹ năng sống. Trẻ được giáo dục trở thành con người toàn diện, không chỉ là “học sinh giỏi”.
Phương Pháp Montessori – Sự lựa chọn vàng cho trẻ từ 4–6 tuổi
Giai đoạn từ 4 đến 6 tuổi là bước đệm quan trọng để trẻ chuẩn bị bước vào môi trường tiểu học. Đây cũng là thời điểm “vàng” để xây dựng nền tảng tư duy, thói quen học tập và phát triển nhân cách. Một lớp học hè theo phương pháp Montessori không đơn thuần là nơi trông trẻ trong kỳ nghỉ, mà là một môi trường học tập toàn diện, nơi trẻ vừa được học, vừa được chơi, vừa phát triển kỹ năng sống cần thiết trước khi vào lớp 1.
Chương trình tiền tiểu học tại TOPKID EDUALL dành riêng cho trẻ từ 4–6 tuổi chuẩn bị vào lớp 1, giúp bé:
-
Chuẩn bị vững vàng trước khi vào lớp 1
Trẻ sẽ được làm quen với các kỹ năng học tập nền tảng như cầm bút đúng cách, nhận diện chữ cái, số đếm, thao tác toán học đơn giản, phân biệt âm thanh – hình ảnh, từ đó giúp trẻ tự tin khi chuyển sang môi trường học chính thức. -
Không gây áp lực học tập – tập trung phát triển tự nhiên
Lớp tiền tiểu học tại TOPKID EDUALL không “nhồi nhét” hay chạy đua kiến thức mà giúp trẻ tự học qua hoạt động, khám phá thông qua giáo cụ và tình huống thực tế. Trẻ vừa học vừa chơi trong môi trường không áp lực nhưng vẫn hiệu quả. -
Phát triển đồng đều trí tuệ – cảm xúc – vận động
Trẻ không chỉ học chữ, học số mà còn phát triển ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp, tự phục vụ (sắp xếp đồ dùng,…), tham gia vào các hoạt động vận động, nghệ thuật, thực hành cuộc sống. Điều này đặc biệt quan trọng để trẻ sẵn sàng cả về thể chất lẫn tinh thần khi bước vào lớp 1. -
Khuyến khích tính tự lập, kỹ luật và trách nhiệm
Trẻ được khuyến khích tự chọn hoạt động, tự hoàn thành công việc, tự chăm sóc bản thân và hỗ trợ bạn bè – giúp hình thành tính tự lập và ý thức cộng đồng ngay từ nhỏ. -
Lớp học sĩ số ít – cá nhân hóa trong việc học
Mỗi lớp thường từ 8–10 học sinh, giáo viên dễ dàng quan sát và hỗ trợ từng trẻ theo đúng năng lực và nhịp độ phát triển riêng, tránh tình trạng trẻ học “một chiều” hoặc bị bỏ rơi vì không theo kịp. -
Thời gian linh hoạt, phù hợp với lịch hè gia đình
Lịch học linh hoạt phù hợp với thời khoá biểu các lớp mầm non. Đây là giải pháp lý tưởng cho các phụ huynh bận rộn cần môi trường học uy tín và chất lượng cho con.
Kết luận
Phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi không chỉ là xu hướng mà còn là giải pháp toàn diện giúp trẻ phát triển một cách tự nhiên, độc lập và hạnh phúc. Việc áp dụng 10 nguyên tắc vàng Montessori kết hợp với lớp học hè chuẩn bị vào lớp 1 sẽ là nền tảng vững chắc cho hành trình học tập suốt đời của con bạn.
